Diagnostyka laboratoryjna w pielęgniarstwie i położnictwie

Diagnostyka laboratoryjna w pielęgniarstwie i położnictwie
Kompendium wiedzy na temat diagnostyki laboratoryjnej adresowane do pielęgniarek i położnych. Dzięki doświadczeniu znanych i cenionych specjalistów – lekarzy i diagnostów laboratoryjnych powstała nowoczesna i aktualna publikacja.

Obecnie coraz większe znaczenie w procesie diagnostyczno-terapeutycznym odgrywają badania laboratoryjne wykonywane w miejscu opieki nad pacjentem. Zgodnie z zaleceniami ich przeprowadzanie powinno być nadzorowane przez diagnostów laboratoryjnych, jednak to na barkach personelu pielęgniarskiego i położniczego spoczywa ciężar ich wykonywania.

W publikacji uwzględniono szeroki zakres tematyczny od rekomendacji dotyczących właściwego pobierania materiału do badań po kontrolę jakości analizatorów przyłóżkowych; od podstawowych zagadnień związanych z badaniami laboratoryjnymi w zaburzeniach różnych układów i narządów poprzez wysokospecjalistyczną wiedzę przydatną w pracy z noworodkami czy kobietami ciężarnymi do postępowania przy zawodowej ekspozycji na czynniki zakaźne.

Układ podręcznika, jego podział na rozdziały i podrozdziały, jest bardzo przejrzysty, co pozwala na szybkie wyszukanie potrzebnych informacji.

Publikacja niezbędna w codziennej praktyce pielęgniarskiej i położniczej. Ze względu na unikalne treści zawarte w książce będzie również przydatna przyszłym diagnostom laboratoryjnym oraz lekarzom.

„Uzyskanie wiarygodnego wyniku badania laboratoryjnego to gra zespołowa, w której oprócz oczywistego znaczenia diagnostów laboratoryjnych niezwykle ważną rolę odgrywa średni personel medyczny – pielęgniarki i położne. Ta rola nabiera jeszcze większego znaczenia w obliczu dynamicznego rozwoju aparatury i testów do diagnostyki w miejscu opieki nad pacjentem (point-ofcare testing,POCT). Książka jest dedykowana przede wszystkim tej grupie zawodowej w celu uzupełnienia wiedzy, usprawnienia działania i zwiększenia bezpieczeństwa zarówno pacjentów, jak i personelu medycznego. Podręcznik obejmuje 22 rozdziały, w których zawarto najważniejszą wiedzę z wielu działów diagnostyki laboratoryjnej, ze szczególnym uwzględnieniem aktywności przedlaboratoryjnych i wykonawstwa badań pilnych (w stanach zagrożenia zdrowia lub życia), w tym również w trybie POCT. Opisano możliwości powstawania błędów wynikających z nieodpowiedniego przygotowania pacjenta do badania, niewłaściwego pobierania próbek materiału do badania, wadliwego ich przechowywania i transportu do laboratorium. Wskazano sposoby eliminacji tych błędów poprzez zamieszczenie dokładnych procedur pobierania próbek krwi, moczu, płynów z jam ciała i innych materiałów do badań biochemicznych, hematologicznych (wraz z koagulologią), ogólnoanalitycznych i mikrobiologicznych. Omawiając rozmaite działy badań, podano w przystępny sposób mechanizmy patofizjologiczne warunkujące wystąpienie poszczególnych odchyleń w badaniach na tle podanych zakresów referencyjnych (wraz z definicją tego pojęcia). Odnosi się to także do zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej powszechnie diagnozowanych i monitorowanych na oddziałach intensywnej terapii i w innych klinikach. Znaczenie badań biochemicznych przedstawiono w diagnostyce cukrzycy, chorób wątroby i nerek. W rozdziale o cukrzycy dodatkowo opisano laboratoryjne monitorowanie jej ostrych i odległych powikłań. Tam, gdzie stosowne powoływano się na aktualne zalecenia towarzystw naukowych. Bardzo cenne są rozważania na temat sposobów kontroli jakości badań POCT i roli współpracy personelu wykonującego te badania z diagnostami laboratoryjnymi z centralnego laboratorium. Nadzorcza rola takiego laboratorium wydaje się nieodzowna (np. w pomiarach gazów krwi, glukometrii). Ciekawym uzupełnieniem, nie zawsze uwzględnianym w standardowych podręcznikach diagnostyki laboratoryjnej, jest rozdział o diagnostyce niepłodności. Tutaj również duża rola w przygotowaniu do badań i pobierania materiału przypada pielęgniarkom. Badania laboratoryjne kobiet w ciąży, diagnostyka laboratoryjna w okresie noworodkowym, łącznie z badaniami przesiewowymi wrodzonych zaburzeń i wad metabolizmu to tematyka rozdziałów jakby szczególnie adresowanych (choć nie tylko) do położnych. Pośród szybkich badań wykonywanych często poza laboratorium rośnie znaczenie testów immunochromatograficznych. Testy z wykorzystaniem tej metodyki znalazły też pomocnicze zastosowanie w diagnostyce COVID-19. Doceniając ich rolę, omówiono tę metodę w oddzielnym rozdziale. Na zapewnieniu poczucia bezpieczeństwa związanego z pobieraniem materiału i wykonywaniem niektórych testów laboratoryjnych koncentrują się dwa rozdziały – jeden obejmuje aspekt diagnostyki poekspozycyjnej w przypadku narażenia na kontakt z czynnikami zakaźnymi, a drugi – aspekt prawny, tj. uprawnień pielęgniarek do wykonywania określonych badań laboratoryjnych. Na razie są one ograniczone, ale będą się rozszerzać wraz z dalszym rozwojem zminiaturyzowanych instrumentów analitycznych. Ta prognoza czyni podręcznik jeszcze bardziej niezbędnym. Prawne regulacje dotyczące wykonywania badań pilnych i testów POCT wymienione są także w innych rozdziałach książki (odpowiednio w rozdziale 2 i 3). Posługiwanie się podręcznikiem niewątpliwie usprawnia dokładny skorowidz, a interpretację badań ułatwia ich spis wraz ze stosownymi zakresami referencyjnymi. Podsumowanie: Omawiany podręcznik to nowoczesne kompendium wiedzy na temat diagnostyki laboratoryjnej w zakresie najbardziej przydatnym pielęgniarkom i położnym we współpracy z laboratorium i w wykonywaniu pilnych testów w miejscu opieki nad pacjentem. Autorami są znani i doświadczeni diagności laboratoryjni, eksperci nie tylko w działach diagnostyki laboratoryjnej, które w podręczniku opisują. Podręcznik ma duży walor praktyczny i także z tego powodu powinien zasilić biblioteczki klinik i oddziałów szpitalnych, być pod ręką pielęgniarek oddziałowych i zabiegowych. Układ książki, jego podział na rozdziały i podrozdziały jest bardzo przejrzysty, co pozwala na szybkie wyszukanie potrzebnych informacji. Ponieważ pewne zagadnienia zostały potraktowane szerzej i w sposób oryginalny podręcznik można polecić studentom analityki medycznej, a nawet osobom specjalizującym się w diagnostyce laboratoryjnej jako lekturę uzupełniającą”.
Recenzent dr hab. n. med. Wiesław Piechota,